Ngày 21/9, Hiệp hội các trường đại học, cao đẳng (ĐH, CĐ) Việt Nam tổ chức Tọa đàm đóng góp ý kiến sửa đổi về các luật giáo dục tại Trường Đại học Thăng Long, Hà Nội. Tại buổi tọa đàm, Giáo sư Trần Hữu Nghị - Hiệu trưởng Trường Đại học Dân lập Hải Phòng đã đưa ra quan điểm về nhiều vấn đề liên quan đến Luật Giáo dục Đại học.
Vấn đề Giáo sư Trần Hữu Nghị quan tâm đầu tiên là quan điểm về tự chủ
Với quan điểm này, Giáo sư Trần Hữu Nghị cho rằng: “Tự chủ phải là quyền lợi chứ không phải là nghĩa vụ, có nghĩa nhà nước không bắt buộc bất cứ một cơ sở giáo dục công lập nào thực hiện tự chủ cả. Mà tự chủ là trách nhiệm, thuộc tính của cơ sở giáo dục đại học không tách rời. Bản thân các cơ sở giáo dục đại học phải xem đó là đương nhiên”. Qua ý kiến phát biểu của Hiệu trưởng Trường Đại học Dân lập Hải Phòng có thể thấy rằng, nhà nước không thể mãi nuôi nấng, bao bọc, chịu trách nhiệm tất cả các cơ sở giáo dục đại học. Làm như vậy, các trường đại học sẽ mãi không thể phát triển lên.
Theo Giáo sư, trong Luật Giáo dục Đại học sửa đổi cần thiết bổ sung trên tình thần: Những gì Nhà nước không thể hoặc không cần phải chịu trách nhiệm thì giao về cho các trường tự chủ chịu trách nhiệm và các trường không có quyền từ chối việc tự chủ để mãi dựa vào nguồn kinh phí hoạt động từ ngân sách Nhà nước. Nhà nước sẽ chỉ nắm vai trò định hướng thông qua các cơ chế chính sách và là người giám sát hoạt động của các cơ sở giáo dục để đảm bảo các cơ sở này luôn thực hiện đúng trách nhiệm theo quy định trước cộng đồng và xã hội.
Vấn đề thứ 2 Giáo sư Trần Hữu Nghị quan tâm là sự công bằng giữa sinh viên trường công với trường tư
Thực tế cho thấy, sinh viên các trường đại học Việt Nam đang gián tiếp bị phân biệt đối xử do chính sách, ngân sách, do vốn ưu đãi và các hỗ trợ khác về giáo dục của nhà nước. Đối với trường ngoài công lập, từ mầm non cho đến đại học do không được cấp ngân sách nhà nước nên người học ở đây nhiều năm qua không được hưởng sự ưu đãi của nhà nước. Không những thế sinh viên các trường ngoài công lập còn phải chịu đóng nhiều khoản thuế, như thuế ở ký túc xá, thuế ăn uống, thuế gửi xe trong trường vv… thậm chí cả tiền thuê đất của Nhà nước để xây dựng trường. Cũng là công dân của một đất nước, cũng có điểm đầu vào ngang với sinh viên trường khác, nhưng tại sao họ lại phải chịu hoàn toàn kinh phí đào tạo, phải đóng thuế và phải trả tiền thuê đất của Nhà nước, trong khi người học ở trường công thì không, thậm chí còn được hưởng thêm? Bất công này có thể tạo ra sự bất ổn cho xã hội về sau.
Trước thực trạng trên, theo Giáo sư Trần Hữu Nghị đề nghị bổ sung vào Luật Giáo dục Đại học các vấn đề như:
Làm rõ nguyên tắc và cơ chế cấp kinh phí từ ngân sách và các hỗ trợ khác cho các cơ sở giáo dục đại học; đảm bảo sự minh bạch, bình đẳng, tương xứng giữa quyền lợi và trách nhiệm giữa các cơ sở giáo dục đại học trong cả nước. Có thể sử dụng cơ chế hợp đồng đặt hàng đào tạo với các trường ở một số ngành mà Nhà nước cần khuyến khích. Việc chọn lựa các trường để đặt hàng phải công khai trên cơ sở mức độ đạt được các tiêu chí về năng lực và chất lượng đào tạo của các trường, không phân biệt công lập hay ngoài công lập.
Làm rõ nguyên tắc, cơ chế cấp kinh phí và các hỗ trợ khác của Nhà nước đối với người học trong các cơ sở giáo dục đại học; đảm bảo sự bình đẳng, không phân biệt đối xử với người học ở cơ sở giáo dục ngoài công lập. Với những ngành đặc thù đang cần khuyến khích thì Nhà nước có thể sử dụng hình thức hợp đồng đào tạo với người học.
Ngoài ra cần cụ thể hóa các chính sách quản lý và ưu đãi của Nhà nước đối với các trường đại học tư thục hoạt động vì lợi nhuận và không vì lợi nhuận. Để thể hiện mạnh mẽ chủ trương của Nhà nước trong việc khuyến khích các trường hoạt động không vì lợi nhuận phát triển, Luật cần quy định rõ ràng, khác biệt đáng kể giữa trường hoạt động vì lợi nhuận và không vì lợi nhuận về tiêu chí công nhận, về trách nhiệm và quyền lợi của mỗi mô hình hoạt động. Trường vì lợi nhuận có thể coi như một doanh nghiệp tư nhân, còn trường không vì lợi nhuận có thể như là một doanh nghiệp công ích của xã hội.
Với mục tiêu “Lấy người học làm trung tâm”, Giáo sư Trần Hữu Nghị - người thầy suốt đời tâm huyết với sự nghiệp trồng người và hết lòng chăm lo cho các thế hệ sinh viên, luôn mong ước những đóng góp của mình sẽ mang lại khởi sắc mới cho ngành Giáo dục nước nhà. Hy vọng rằng, trong tương lai không xa, những ý kiến đóng góp của Thầy sẽ được áp dụng để không còn có sự phân biệt sinh viên trường công với trường tư, để “nụ cười còn mãi trên môi” các thế hệ sinh viên thân yêu.
Ánh Ngọc
